Prison Planet

Napisaliśmy ten tekst 27 lat (słownie: dwadzieścia siedem!!!) lat temu.

W niedzielę 03.03. miały miejsce przedterminowe wybory na prezydenta Gdańska.
Wielu sympatykom Grzegorza Brauna wydawało się, że wszelkie znaki na niebie i ziemi mogą na to wskazywać, że wielki (i jedyny) faworyt mainstreamu, czyli p. Dulkiewicz, może jednak przegrać. No bo jak inaczej interpretować wydarzenia z aren sportowych? Przecież w tym czasie działy się same cuda!


Dawid Kubacki, podczas Mistrzostw Świata w Narciarstwie Klasycznym w Seefeld, po pierwszym skoku na odległość 93 m zajmował dopiero 27. miejsce, tracąc do lidera 19,2 pkt, by w drugiej serii skoczyć 104,5 m, co pozwoliło mu na objęcie prowadzenia, które utrzymał aż do samego końca konkursu i wywalczenia złota wraz z tytułem mistrza świata (Kamil Stoch w podobnym stylu sięgną po srebro). Skazani na kompromitującą porażkę w Danii w rewanżowym meczu o awans do fazy play-off Ligi Mistrzów piłkarze ręczni Orlen Wisły Płock (pierwszy mecz przerżnęli u siebie 22 : 26), nawet przystępując do spotkania bez swoich podstawowych zawodników i szybko tracąc kolejnych dwóch (czerwone kartki), odnieśli ogromny sukces, pokonując rywala 27:22 (drugą połowę w stosunku 14:5!). Nawet na arenie krajowej działy się cuda: w LOTTO Ekstraklasie walcząca o ligowy byt (znów) Wisła Płock, kończąc mecz w dziewiątkę, przerwała serię ośmiu spotkań bez wygranej, pokonując szczycącą się siedmioma zwycięstwami z rzędu Cracovię! A na zakończenie tego bardzo udanego dla naszych sportowców weekendu okazało się, że w Glasgow na halowych ME w lekkiej atletyce Polska wygrała klasyfikację medalową (zdobyliśmy siedem medali, w tym aż 5 złotych – odnieśliśmy najwięcej zwycięstw, spośród wszystkich ekip!).
I na tym się skończyły cuda w ten weekend.


Wyniki wyborów wszyscy znamy, ale – gwoli ścisłości – przypomnimy je: zwycięstwo w pierwszej turze odniosła 39-letnia prawniczka Aleksandra Dulkiewicz, uzyskując 82,22 procent głosów; drugie miejsce zajął Grzegorz Braun, którego poparło 11,86 procent głosujących a trzeci kandydat, 46-letni działacz katolicki i przedsiębiorca budowlany Marek Skiba otrzymał 5,92 procent głosów.[1] Frekwencja wyniosła 48,67 procent; głosowało 170 028 gdańszczanek i gdańszczan.

Krótkie omówienie Teorii Perspektywy.
Z jakiej perspektywy najlepiej się przyjrzeć temu, co się wydarzyło podczas wyborów w Gdańsku? Może właśnie – nomen omen – najlepiej posługując się Teorią Perspektywy, która to została opisana przez laureata Nagrody Nobla z ekonomii z 1979 roku D. Kahnemana i A. Tversky’ego? Zajmuje się ona na wyjaśnianiem (zatem i przewidywaniem) mechanizmów skłaniających ludzi do podejmowania takich, a nie innych wyborów. Ważnym elementem Teorii Perspektywy jest wykazanie, że w trakcie podejmowania decyzji – gdzie kluczową rolę w ocenie opcji odgrywa punkt odniesienia – dokonuje się ważenia wyników, uznając je jako zyski lub straty, natomiast sam „punkt odniesienia” to nic innego, jak: stan uprzedni, względem którego oceniamy. Równie ważne dla zrozumienia tej koncepcji jest zaznajomienie się ze znaczeniem pojęć dwóch umysłowych „systemów”, które kształtują ludzkie myślenie, tj.: System 1-szy (odpowiedzialny za myślenie szybkie) działający w sposób szybki i automatyczny, całkiem bez lub z niewielkim wysiłkiem; nie mamy (w trakcie jego działania) poczucia świadomej kontroli; nie da się go wyłączyć, zawsze gotowy do wydawania ocen, osądów i opinii. System 2-gi (odpowiedzialny za myślenie wolne) rozdziela niezbędną uwagę pomiędzy działania wymagające umysłowego wysiłku takie, jak skomplikowane wyliczenia; /.../ często wiąże się z subiektywnym poczuciem skupienia, swobodnego wyboru i świadomego działania; pożera ogromne ilości energii, a więc jest (za)rzadko używany. Jak zauważył Daniel Gilbert, niedowierzanie wymaga ciężkiej pracy, a System 2-gi łatwo się męczy.
 [2]

Oprócz „punktu odniesienia” (czasami nazywamy „poziomem dostosowania”) oraz reguły „malejącej wrażliwości”, Kahneman zwraca uwagę, że trzecią zasadą poznawczą, odgrywającą „zasadniczą rolę w ocenie rezultatów końcowych i występują także w innych automatycznych procesach percepcji, osądów i emocji” jest niechęć do ponoszenia strat. Ludzi cechuje niechęć do ponoszenia strat. Po prostu lubisz zyskiwać, a nie lubisz tracić – a przy tym prawie na pewno bardziej nie lubisz tracić, niż lubisz zyskiwać, [3] co już zresztą w 1953 roku wskazywał słynny matematyk, John von Neuman, kiedy to przedstawił swoją pierwszą teorię gier, sugerując, że ważniejszym celem od chęci zwycięstwa jest dążenie do nie poniesienia straty. [4] Po prostu reakcja na stratę okazuje się silniejsza od reakcji na zysk o takiej samej wartości. [5] Ale dosyć teorii i przejdźmy do zaprezentowanych przez głównych kandydatów programów.

Zacznijmy od pytania:, co Gdańszczanom miała do zaproponowania p. Aleksandra Dulkiewicz? Otóż w swoim programie zapewniała, że pierwszym punktem do zrealizowania za jej kadencji będzie trosko oto, aby:
Sprawnie i bezpiecznie poruszam się po Gdańsku (nacisk na jeszcze lepszą organizację komunikacji publicznej); drugi punkt to Zdrowie i szczęście gdańskich rodzin (przede wszystkim o budowę nowych żłobków, przedszkoli i szkół).Po trzecie: Gdańsk – najlepsze miejsce do rozwoju przedsiębiorczości. - Chodzi m.in. o metropolitalny rynek pracy. /.../ Obecnie wyzwaniem są ręce do pracy. Chodzi o aktywizację zawodową seniorów, oczywiście w takim wymiarze godzin, jaki jest dla nich wygodny. Po czwarte i po piąte: Gdańsk – najlepsze miejsce do życia oraz Wspólnie decydujemy o naszych gdańskich sprawach. Chodzi o dalszą rozbudowę dróg do biegania i ścieżek rowerowych wokół zbiorników retencyjnych, ale także o realizację programów proekologicznych, mających na celu dbałość o środowisko naturalne. [6]

Program jej zapewne do najambitniejszych nie należał (aczkolwiek i nie pozbawiony mimowolnych akcentów humorystycznych, patrz punkt 3), niemniej był konkretny i wyrazisty. Dodajmy, że ogłoszony został po ok. 10 dniach po konferencji prasowej p. Brauna.

A co zaproponował wcześniej nasz kandydat?
Konferencja prasowa Grzegorza Brauna, która odbyła się 14.02 – jak przystało na monarchistę – przypominała nawet nie exposé, ale wspaniałą mowę tronową, którą pomazaniec wygłasza w dniu objęcia w posiadanie królestwa. Przyjrzyjmy się kilku motywom, które na niej się pojawiły a następnie przejawiły się z różnym natężeniem praktycznie przez cały okres kampanii:

Powyżej przytoczone kwestie nieodparcie kojarzą nam się z tytułem artykułu autorstwa pana Grzegorza (opublikowanego prawie dwa lata wcześniej) pt. Polityka pobożnych życzeń. [9] Jak powyżej zaznaczyliśmy, przy dokonaniu wyborów kluczowe znaczenie ma punkt odniesienia, czyli stan uprzedni, względem którego oceniamy zyski i straty. [10] Nie popadając w zbędną analizę, trzeba jednak zaznaczyć, że o ile w osiemdziesiątym roku degrengolada dotykała praktycznie każdego i zasadniczo zalewała wszelkie sfery życia społeczno-gospodarczego, to obecnie – czy to się komu podoba, czy nie – da się żyć. Przeciętny wyborca jakoś żyje, pracuje, wyjeżdża na wakacje nad ciepłe morze, robi zakupy i... spłaca kredyty. A że nie ma specjalnych złudzeń, co do wygrywania przetargów organizowanych przez samorząd? Przecież nie będzie się kopał z koniem. A że w przyszłości to się wszystko zawali na jego głowę, jak w Grecji lub w Brazylii? Eeee... a może nie. Po co się martwić na zapas? Wszak, jak Wiesz zauważył: Nasz naród scen okropnych, gwałtów nie lubi;- Śpiewać, na przykład, wiejskich chłopców zalecanki, /Trzody, cienie - Słowianie, my lubim sielanki [11]. Pan Grzegorz Braun nieustannie – w sposób niezwykle wyrazisty i obrazowy - kierował uwagę potencjalnych wyborców na negatywne aspekty rzeczywistości. Jaki może być tego efekt? Ano może być efekt sformułowania cechy, który polega na tym, że uwaga ludzi jest kierowana albo na pozytywną, albo na negatywną cechę ocenianego produktu. Zatem koncentrując swoją uwagę na pozytywności wybranej cechy, aktywują w pamięci pozytywne skojarzenia i w konsekwencji oceniają produkt jako lepszy, natomiast koncentrując swoją uwagę na negatywności wybranej cechy, aktywują negatywne skojarzenia i w konsekwencji oceniają jako gorszy [12], zadajmy pytanie: jakie skojarzenia były aktywowane u neutralnego (nie chodzi nam przecież o tych wyborców, którzy i tak by zagłosowali na jedną czy drugą kandydaturę) wyborcy? Jeżeli w sposób merkantylny potraktujemy wybory, to z jakimi emocjami zostanie skojarzony nasz kandydat? Z negatywnymi czy z pozytywnymi?

Tylko w tym kontekście przypomnijmy także fakt, że w trakcie (krótkiej) kampanii p. A. Dulkiewicz musiała (?) skorzystać z ochrony, ponieważ miała otrzymywać groźby pozbawienia życia.


W zabieganiu o głosy mało istotna jest racja. To są wybory! Więc czy się komuś podoba, czy też nie, głos przy urnie oddaje nie rozsądek, ale „heurystyka afektu”, której istota polega na tym, że ludzie pozwalają, aby o ich poglądach na rzeczywistość decydowały upodobania i niechęci. Twoje poglądy polityczne decydują o tym, jakie argumenty uznasz za przekonujące [13]. A przypomnijmy sobie p. Dulkiewicz wraz z jej programem i do jakich dochodzimy wniosków?

Tali Sharot, amerykańska profesor neuronauki poznawczej, w wydanej w 2017 roku książce The Influential Mind. What the Brain Reveals about our Power to Change Others dochodzi do wniosku, że fakty zazwyczaj mają znaczenie wtedy, gdy są zgodne z naszymi wcześniej mocno podzielanymi opiniami. Te fakty, które są z kolei niezgodne z naszymi poglądami, do których jesteśmy silnie przywiązani, są albo ignorowane albo podważane [14].
To przecież jest taka DEMOKRACJA, w której tzw. suweren nie ma pojęcia o tym czym jest retoryka i erystyka. Za czasów Protagorasa (Człowiek jest miarą wszechrzeczy) obywatel w Atenach musiał taka wiedzę posiadać albo wynajmował biegłego sofistę lub retora (bo inaczej mógł stracić majątek i głowę). Suweren może tego nie wiedzieć, ale kandydat MUSI !

No i zadajmy pytanie: czy ktoś, poza zaludniającymi najróżniejsze narodowe fundusze czegoś-tam i zasiadających w spółkach skarbu państwa, wierzy jeszcze w Dobrą Zmianę? Uprośćmy: w jakąkolwiek, nawet najmniejszą zmianę? Wierzą, ale w 500+ i w inne programy rozdawnicze, których sam Edward Gierek by się nie powstydził.

Jak napisał Kahneman „logiczna spójność ludzkich preferencji jest beznadziejnym złudzeniem”.[15]

Jeden z obserwatorów transmitowanego na YouTube konferencji prasowej (adikpl1) wyraził obawę czy: I Polsat News, i TVP3 Gdańsk, i tiefałen24 i Radio Gdańsk. Ciekawe czy te mikrofony są prawdziwe, czy to tylko atrapy żeby robić dobra minę do złej gry, bo i tak w telewizji tego nie pokażą? Na miejscu sił ancien regime należałoby tę konferencje nie dość, że puścić w paśmie najwyższej oglądalności, to jeszcze z własnych środków emisję poprzedzić szeroką reklamą.

Pan Grzegorz Braun jednocześnie zaatakował: urzędników, przedsiębiorców i zatrudnionych tam ludzi, sądy, dodatkowo pamiętając, że stałym elektoratem PO są nawet rezydenci więzień, i nawet małpy w ZOO mogą czuć się zagrożone swojej pozycji, z której czerpią ZYSKI.

Rozumiemy, bo kandydat na prezydenta nam tego nie powiedział, że „uczciwie” to znaczy wygrywając przetargi bez ich „ustawiania”. Jeżeli chodzi o zapewnienia bezpieczeństwo przedsiębiorcom, to żaden z nich, i to bez różnicy uczciwy czy nieuczciwy, zapewne nie zapomniał losów: Romana Kluski i założonej przez niego firmy Optmius, dramatu rodziny Olewników, samobójstwa Piotra Kopczyńskiego, upadku wrocławskiej firmy komputerowej JTT Computer czy nieustających perypetii Action itp., itd., etc. Przecież p. Grzegorz Braun jest wolnorynkowcem (i chwała mu za to!), ale czy nie zapomniał, co to znaczy prowadzić uczciwie interesy w Polsce? Zgodnie z przepisami? Tak sądząc po efektach kontroli przeprowadzanych przez Izby Skarbowe i inne agendy rządu, to jak się chce uderzyć psa, to zawsze jakiś paragraf się znajdzie. W naszej Ojczyźnie zdecydowanie lepiej czują się międzynarodowe korporacje niż rodzimi przedsiębiorcy.

Każdy żyjący w Polsce nie od wczoraj, zdaje sobie sprawę z prostego faktu, że jeżeli śp. Paweł Adamowicz już w 1990 roku uzyskał mandat radnego Gdańska, w latach 1994–1998 był przewodniczący Rady Miasta Gdańska. W latach 1998–2019 był nieprzerwanie prezydentem Gdańska16, to przez te wszystkie lata – choćby z racji przyzwyczajeń urzędników, a nie układów korupcyjnych, co zresztą wydaje się bardziej pewne niż amen w pacierzu – wokół urzędów, na które miał wpływ Adamowicz powstały całe piramidy układów i zależności, z których mniej lub bardziej uczciwi przedsiębiorcy i zwykli ludzie, jedni czerpali sute profity a inni po prostu żyli. Nie chcemy bynajmniej rozgrzeszać tych, którzy w zamian za „wygranie” przetargu wręczali łapówki, ale wskazać, że innego sposobu zapewne nie było i nawet, kiedy chętnie wypisaliby się z przestępczych praktyk, grozi im nie tylko śledztwo i wyrok, ale pozbawienia środków do życia. Zatem w wypadku zwycięstwa w wyborach pana Grzegorza mogą się spodziewać sporych kłopotów i turbulencji, czyli pewnej straty.


Wielokrotnie eksponowanym i powtarzanym hasłem kampanii p. Grzegorza Brauna było „Rozmontujemy układ gdański” szkoda tylko, że zabrakło wyrazistych i konkretnych przykładów działania tego układu a przecież jest w czym wybierać, co wykazali dziennikarze Marek Pyza i Marcin Wikło, podając w tygodniku „Sieci” szereg co najmniej wątpliwych przedsięwzięć:

"Budowy w strefie ochronnej ujęć wody, likwidacja ogródków działkowych, by teren przeznaczyć pod osiedle, próba zmiany zagospodarowania przestrzennego tak, by deweloper mógł zbudować bloki na dawnym boisku klubu Gedania, absurdalna zabudowa dzielnicy Morena wysokimi budynkami (choć chwilę wcześniej miasto nie godziło się na dużo niższą zabudowę) czy budowa centrum handlowego Metropolia na zbiorniku retencyjnym – to tylko niektóre przykłady kierunku, w jakim zmierza polityka rozwoju miasta." [17]

Podobnie i pytania, które już po ogłoszeniu wyników wyborów, postawił Dulkiewicz Płażyński, pytania nie były dla sztabowców p. Brauna niczym szczególnie odkrywczym.:

Jeżeli celem kampanii wyborczej miało być uświadomienie skali patologii, jaka ma miejsce w Gdańsku, to ta szansa nie została wykorzystana, bo o ile dla mieszkańców trójmiasta może są to sprawy oczywiste, to już dla całej reszty Polski są to w zdecydowanej większości rzeczy nieznane. I znowu czym innym jest dla wyborców rozmontowywanie abstrakcyjnego „układu” a czym innym zwalczanie konkretnej, wydobywanej na światło dzienne patologii. Gdyby nie zapytanie dziennikarki (24’10), być może w ogóle nie mielibyśmy okazji dowiedzieć się, jakie jest hasło wyborcze kandydata na prezydenta. Z drugiej strony może by to było i lepiej? Hasło Gdańsk dla Gdańszczan i dla Rzeczypospolitej Polskiej nie jest specjalnie porywające dla grodu Neptuna. Dziennikarka zadając pytanie nawet podpowiedziała istotne dla mieszkańców tematy (transport, zdrowie, szkolnictwo), niemniej p. Grzegorz udzielając odpowiedzi wszedł na abstrakcyjny – i to nie tylko dla Gdańszczan – poziom, podkreślając w pierwszym rządzie wagę suwerenności, tożsamości. Czy zagadnienie suwerenności jest nieistotne? Patrząc w skali państwa – temat niezmiernie ważny, ale z perspektywy mieszkańca-wyborcy? No już niespecjalnie...Wszak to nie był plebiscyt!

A co z małpami? Może chociaż one zaryzykują...


Za pieniądze wydane, przepuszczone przez małpiarnię w gdańskim zoo można było każdej rezydującej tam małpie kupić mieszkanie w dobrym punkcie. Mieszkanie własnościowe! [19]

Nie, nawet małpy nie mają interesu, żeby głosować na pana Brauna:
Małpy kapucynki po stosownym treningu nauczyły się dokonywać wyboru pomiędzy dwiema opcjami: pewną i niepewną. Wypłatę stanowiły kawałki jabłka. /.../ W części typu zysk /.../ małpy zdecydowanie /.../ wykazywały awersję do ryzyka. W obu częściach eksperymentu [inna część dot. straty] małpy stykały się z identycznymi wyborami w sensie ekonomicznym. Różnica polegała jedynie na sposobie sformułowania problemu. [20]

Podczas wielu eksperymentów wykazano, że sposób sformułowania problemu może powodować u odbiorcy przesunięcie punktu odniesienia pomiędzy zyskiem a stratą. Powtórzmy: Różnica polegała jedynie na sposobie sformułowania problemu i być może ta myśl, jest jednym z kluczy do zrozumienia, dlaczego we (w miarę) konserwatywnym społeczeństwie po praktycznie każdych wyborach prawica znajduje się tam, gdzie się znajduje...

Nie ma co dziwić, że po ogłoszenie oficjalnych wyników urzędnicy gdańskiego Ratusza przywitali Aleksandrę Dulkiewicz śpiewem i brawami, odśpiewaniem „Sto lat” i brawami21. Jedno, co się na pewno udało to, jak zauważył na Twitterze Tomasz @de_Talleyrand_: Prawie 50% frekwencja Gdańsku oznacza totalną mobilizację lemingów. Dulkiewicz dostała przeszło 10 tys. głosów więcej niż Adamowicz (mimo jednak niższej frekwencji). [22]

Cóż, a miało być NEC TEMERE, NEC TIMIDE - „rozważnie, ale i odważnie”
To zadajmy sobie pytanie: kto i po co miał właściwie głosować na GB?

Uczciwi patrioci! Zgoda! Jeśli, co daj Panie Boże, tych uczciwych w Gdańsku jest 90 procent, to po pierwsze – jak Władysław Reymont napisał w Ziemi obiecanej:


A może to raczej – sądząc po wynikach poprzednich wyborów w Gdańsku i okolicach – niezbyt liczna grupa wyborców? Aby na pewno? Sądzimy, że może tam być ich całkiem pokaźna liczba, ale nie dostali szansy, aby oddać swój głos na kandydata prawicy. A po drugie: jaki zysk będą mieli z głosowania na pana Grzegorza? Narażają się na podjęcie decyzji, że „zmarnują” głos (STRATA) i doznają PORAŻKI a porażki nikt – no może oprócz poetów – nie lubi. Po co głosować na Brauna w wyborach PE/Sejm, skoro znowu przegra? Przecież to strata (mitycznego) głosu!

Ale jak ocenić te wybory?
Jeszcze przed ogłoszeniem oficjalnych wyników np., na Twitterze można było spotkać różnorodne spory o to, jak je ocenić;

Podobnie i w tym wątku:
Krzysztof Bosak
@krzysztofbosak

Sam kandydat tak się wypowiadał